Điều 8- Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 quy định: “Hiệu quả hoạt động của Hội đồng nhân dân được bảo đảm bằng hiệu quả của các kỳ họp Hội đồng nhân dân, hiệu quả hoạt động của Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, các Ban của Hội đồng nhân dân và của các đại biểu Hội đồng nhân dân”.
Từ quy định trên, có thể thấy rằng, hiệu quả hoạt động của HĐND phụ thuộc vào rất nhiều thành tố. Trong phạm vi bài viết này, xin được đề cập đến vai trò của các đại biểu HĐND trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND. Trước hết phải khẳng định rằng đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí nguyện vọng của nhân dân địa phương, có nhiệm vụ tham dự các kỳ họp HĐND, tham gia nghiên cứu, thảo luận và quyết định các các vấn đề quan trọng của địa phương.
Nhiệm kỳ 2011-2016, đại biểu HĐND thị xã được bầu bảo đảm về số lượng, cơ cấu. Chất lượng đại biểu được nâng lên, đa số đại biểu đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ quy định. Nhiều đại biểu đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, tích cực nghiên cứu, đổi mới phương pháp làm việc, phát huy trách nhiệm trong hoạt động tiếp xúc cử tri, theo dõi, giám sát quá trình tổ chức thực hiện các nhiệm vụ kinh tế xã hội, tiến hành chất vấn về những vấn đề bức xúc, nổi cộm nhằm làm rõ trách nhiệm và các giải pháp khắc phục. Một số đại biểu đã kiên trì truy vấn vấn đề đã chất vấn, kiến nghị đến khi có kết quả, thể hiện bản lĩnh, tâm huyết trong hoạt động dân cử, nói lên tiếng nói của người dân, lấy lợi ích của nhân dân làm cơ sở để ban hành các quyết sách.
Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, hoạt động của đại biểu và tổ đại biểu trong thời gian qua của nhiệm kỳ vẫn còn những hạn chế, chủ yếu mới phát huy vai trò trách nhiệm trong hoạt động tiếp xúc cử tri trước các kỳ họp của HĐND, thời gian đại biểu dành cho hoạt động dân cử chưa nhiều và chưa được thường xuyên.
Về hoạt động của tổ đại biểu, chưa có những hoạt động sinh hoạt, họp tổ định kỳ để theo dõi, giám sát việc tổ chức thực hiện nghị quyết của HĐND, việc giải quyết ý kiến kiến nghị của cử tri, nhân dân ở khu vực, địa bàn mình ứng cử, chưa liên hệ với cơ quan, ban ngành liên quan để nắm tiến độ, kết quả giải quyết các vấn đề mà cử tri phản ảnh kiến nghị để thông tin phản hồi với cử tri.
Nguyên nhân hoạt động của tổ, của đại biểu HĐND còn hạn chế là do hầu hết đại biểu hoạt động kiêm nhiệm, công việc nhiều nên chưa dành nhiều thời gian cho hoạt động dân cử. Đại biểu ở khối phường, xã và các đoàn thể chưa có điều kiện để thu thập, nắm bắt đầy đủ thông tin tình hình kinh tế xã hội, công tác quản lý điều hành của UBND và các phòng, ban nên chưa thể theo dõi, giám sát việc tổ chức thực hiện. Một nguyên nhân khác có tính chủ quan là đại biểu chưa thực sự chủ động liên hệ, nắm tình hình, nắm các vấn đề bức xúc, nổi cộm…để phản ảnh, thảo luận hoặc chất vấn. Ngoài ra, một số hạn chế thuộc về cơ chế, chính sách cũng ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của đại biểu và của HĐND như: chưa có quy định cụ thể đại biểu HĐND phải dành bao nhiêu thời gian trong tháng, quý cho hoạt động đại biểu dân cử; không quy định các tiêu chí để nhận xét, đánh giá hoạt động của tổ đại biểu và đại biểu HĐND..
Thời gian nhiệm kỳ 2011-2016 đã đi được nửa chặng đường, năm 2014, HĐND các cấp có thể tổ chức sơ kết hoạt động giữa nhiệm kỳ nhằm đánh giá về những kết quả đạt được và hạn chế trong tổ chức, hoạt động.
Từ thực tiễn hoạt động thời gian qua, để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND thị xã, ngoài việc tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Thường trực HĐND, UBND, các ban HĐND thì cần phải phát huy hơn nữa vai trò, trách nhiệm, hiệu quả hoạt động của cá nhân đại biểu HĐND và hoạt động của các tổ HĐND thị xã. Từ góc độ nhìn nhận cá nhân, người viết đề xuất một số giải pháp sau:
Một là, các tổ đại biểu HĐND nghiên cứu, thực hiện tốt các quy định của Quy chế hoạt động của HĐND; tổ trưởng tổ đại biểu HĐND phát huy trách nhiệm, thực hiện chế độ sinh hoạt, họp tổ định kỳ, ít nhất 1 quý 1 lần để bàn kế hoạch công tác,  kiểm điểm việc thực hiện trách nhiệm của đại biểu trong tổ; trao đổi đề xuất các vấn đề liên quan, thông tin, phản hồi về kết quả xử lý, giải quyết ý kiến kiến nghị của cử tri ở địa bàn, khu vực ứng cử đồng thời giữ mối liên hệ thường xuyên với cử tri, nhân dân, tiếp thu ý kiến phản ánh, đóng góp của cử tri, nhân dân trong thời gian giữa các kỳ họp.
Hai là, mỗi đại biểu HĐND phải phát huy hơn nữa vai trò trách nhiệm; tích cực thực hiện chức trách, nhiệm vụ của người đại biểu theo quy định, duy trì mối liên hệ thường xuyên với cử tri, nhân dân; nghiên cứu, theo dõi, nắm bắt tình hình tổ chức thực hiện pháp luật và nghị quyết của HĐND để phản ánh các vấn đề bức xúc; tại kỳ họp cần tích cực thảo luận, chất vấn các vấn đề đề cùng tập thể HĐND nâng cao chất lượng hoạt động tại kỳ họp.
Ba là, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tổ chức và hoạt động của HĐND, UBND, Quy chế hoạt động của HĐND…để cử tri, nhân dân nhận thức đầy đủ, đúng đắn về vai trò, vị trí, quyền hạn, trách nhiệm của HĐND và đại biểu HĐND, đồng thời phải thực hiện cơ chế tự kiểm điểm, đánh giá, báo cáo hoạt động của đại biểu trong năm tại buổi tiếp xúc cử tri cuối năm.
Bốn là, thường xuyên cung cấp đầy đủ tài liệu, nhất là các chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước, các luật mới được ban hành, các thông tin về tình hình KT-XH của địa phương cho đại biểu HĐND. Bên cạnh đó, mỗi đại biểu phải chủ động, tích cực nắm bắt thông tin, tình hình thực tế của địa phương để tham gia thực hiện tốt công tác giám sát, thẩm tra, thảo luận và quyết định những vấn đề quan trọng tại kỳ họp của HĐND.
Năm là, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng hoạt động cho các đại biểu bằng nhiều hình thức; đổi mới các hình thức khen thưởng, đồng thời tạo điều kiện tốt nhất để các đại biểu toàn tâm, toàn lực cho vai trò là đại biểu của dân.