Trong những năm qua, sự phát triển kinh tế -xã hội trên địa bàn thị xã làm cho quá trình đô thị hòa diễn ra nhanh, cơ sở hạ tầng phát triển, nhiều dự án quy hoạch của Trung ương, Tỉnh và thị xã được thực hiện. Cùng với nó là nhiều vấn đề bức xúc về môi trường, sức khỏe cộng đồng và đặc biệt là phát sinh đơn thư khiếu nại, tố cáo (KNTC) trong lĩnh vực đất đai, như: việc bồi thường thiệt hại về đất do giải phóng mặt bằng, đòi lại đất hương hỏa, đất tôn giáo, tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất đai; bên cạnh đó, một số phần tử xấu lợi dụng quyền dân chủ để kích động, lôi kéo Nhân dân khiếu kiện. Do vậy, lượng đơn thư KNTC phát sinh tăng qua từng năm, công tác giải quyết KNTC trong những năm qua hết sức gay go, phức tạp.

Tuy nhiên, nhận thức đúng trách nhiệm và tầm quan trọng của công tác giải quyết đơn thư KNTC, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Thường vụ Thị ủy, HĐND, UBND thị xã và các cơ quan chuyên môn, chính quyền cấp cơ sở thực hiện tốt công tác giải quyết đơn thư KNTC. Các vụ việc được giải quyết kịp thời, đúng quy định pháp luật, đảm bảo pháp chế XHCN, bảo vệ lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích chính đáng của tổ chức, công dân; phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XNCN, tăng cường mối liên hệ chặt chẽ, bền vững giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân; góp phần ổn định tình hình chính trị, trật tự an toàn trên địa bàn.

Trong thời gian qua, UBND thị xã Hương Thủy đã thực hiện tương đối tốt công tác giải quyết KNTC trên địa bàn; công tác tổ chức tuyên truyền phổ biến Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, Luật Tiếp công dân được chú trọng; thường xuyên, thanh tra, kiểm tra, đôn đốc trách nhiệm của thủ trưởng các cơ quan chuyên môn, Chủ tịch UBND các xã, phường trong tiếp công dân và giải quyết đơn KNTC. Qua đó, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả và nhận thức của cán bộ, công chức và nhân dân trong công tác giải quyết đơn thư KNTC, đảm bảo an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, không để xảy ra “điểm nóng” trên địa bàn, hạn chế đơn thư gửi vượt cấp; giải quyết kịp thời những đơn thư KNTC thuộc thẩm quyền, kết quả giải đơn thuộc thẩm quyền hàng năm đạt trên 90%. Nhìn chung, các vụ việc KNTC được giải quyết đúng trình tự, thủ tục quy định của pháp luật, thấu tình - đạt lý; các cơ quan chuyên môn biết lắng nghe, phân tích và đề ra các biện pháp hợp lý, giúp lãnh đạo thị xã giải quyết tốt nhiều đơn thư KNTC.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, công tác giải quyết đơn thư KNTC còn tồn tại một số khó khăn và hạn chế:

- Một số lãnh đạo cơ quan, đơn vị chưa quan tâm đúng mức, chưa thường xuyên, sâu sát, thậm chí có nơi còn xem nhẹ công tác tiếp dân, giải quyết KNTC nên các vụ việc KNTC không được giải quyết kịp thời, dứt điểm ngay từ khi mới phát sinh, để tích tụ lâu ngày trở thành khiếu kiện đông người, thậm chí trở thành điểm nóng; chưa bố trí cán bộ làm công tác KNTC tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ đề ra. 

Trình độ, năng lực, ý thức trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức còn hạn chế, chưa thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ. Còn tình trạng đùn đẩy, né tránh, chuyển đơn lòng vòng, giải quyết chưa hết thẩm quyền. 

- Việc mở rộng giao thông, xây dựng đô thị, công trình phúc lợi công cộng, triển khai nhiều dự án phát triển kinh tế, dẫn đến việc thu hồi đất nhưng trong quá trình thực hiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng chưa nhất quán; các văn bản hướng dẫn chưa cụ thể dẫn tới sự nhận thức khác nhau trong tổ chức thực hiện; quy định giá đền bù về đất quá thấp so với giá thị trường, công tác bố trí tái định cư còn nhiều hạn chế, chưa tạo sự yên tâm cho các hộ bị giải tỏa.

- Công tác quản lý đất đai nhiều năm qua còn lỏng lẻo và sơ hở dẫn đến việc lấn chiếm đất đai, xây dựng nhà trái phép dẫn đến các tranh  chấp, khiếu nại về nhà, đất; một số chính sách của Nhà nước về quản lý, sử dụng đất đai chưa hợp lý, không ít văn bản về lĩnh vực này mâu thuẫn, chồng chéo và thường xuyên thay đổi, gây khó khăn cho quá trình xem xét, giải quyết.

- Do nhận thức và hiểu biết pháp luật của người KNTC có những hạn chế nên khiếu nại thiếu căn cứ, vượt ngoài quy định của pháp luật hoặc cố tình đeo bám dai dẳng, cố chấp được thua, không chấp hành quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo. Nhiều vụ việc khiếu nại không có điểm dừng, không chấp hành quyết định giải quyết của cơ quan có thẩm quyền, bị các phần tử xấu lợi dụng, kích động. Tâm lý người khiếu nại không muốn khởi kiện ra Tòa án do phải nộp án phí và ngại mang tiếng khi khởi kiện nên tiếp tục khiếu nại kéo dài vượt cấp, gửi đơn thư đến nhiều nơi để cầu may.

Những nguyên nhân trên gây không ít khó khăn cho việc giải quyết KNTC. Nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác giải quyết KNTC trên địa bàn thị xã, trong thời gian tới cần làm tốt những việc như sau:

- Xác định công tác giải quyết KNTC là nhiệm vụ chính trị quan trọng và thường xuyên trong hoạt động chỉ đạo, điều hành của cả hệ thống chính trị. Cần phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị trong tham gia giải quyết đơn KNTC, đặc biệt là phát huy vai trò, trách nhiệm quản lý, điều hành của lãnh đạo cấp ủy, chính quyền các địa phương trong chỉ đạo, giải quyết đơn thư KNTC; cấp ủy, chính quyền phải có kế hoạch, chương trình cụ thể, đồng thời phải có phân công trách nhiệm một cách rõ ràng; kiên quyết không để xảy ra khiếu kiện kéo dài, không để xảy ra điểm nóng về an ninh trật tự, nắm thông tin từ nhiều kênh khác nhau trước khi tổ chức đối thoại, tăng cường công tác hòa giải ở cơ sở, hỗ trợ kinh phí cho cán bộ làm công tác hòa giải, không được xem nhẹ những mâu thuẫn nhỏ ở cơ sở. 

Đẩy mạnh làm tốt công tác phối hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể trong giải quyết khiếu nại, tố cáo, coi trọng và phát huy vai trò của cán bộ, đảng viên và các cá nhân có uy tín trong cộng đồng dân cư cùng phối hợp tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo; kịp thời giải quyết các điểm nóng mới phát sinh ngay từ cơ sở nhằm ngăn ngừa có hiệu quả các mâu thuẫn phát sinh gây mất đoàn kết dẫn đến đơn thư khiếu kiện.

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục luật pháp luật; nâng cao ý thức của nhân dân về quyền và nghĩa vụ trong KNTC; đồng thời phát huy việc thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân theo phương châm: dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân hưởng lợi và làm tốt công tác hòa giải về tranh chấp đất đai; không để xảy ra tình trạng công dân bị các phần tử xấu lợi dụng, kích động.

- Tăng cường kiểm tra, đánh giá hiệu quả tiếp dân, giải quyết đơn thư KNTC của đội ngũ cán bộ chuyên trách gắn với đánh giá trách nhiệm, hiệu quả trong công tác chỉ đạo giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của cấp ủy, chính quyền cấp cơ sở, nhất là những địa phương, đơn vị để xảy ra tình trạng khiếu kiện đông người, vượt cấp để đánh giá nghiêm túc, đồng thời xem xét xử lý nghiêm minh đối với cán bộ, công chức thiếu trách nhiệm, không chấp hành nghiêm sự chỉ đạo của cấp trên về giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo.

- Giải quyết KNTC phải đảm bảo đúng quy trình, quy định của pháp luật, đảm bảo phải khách quan, công bằng, dân chủ, thấu tình đạt lý. Đối với những trường hợp phức tạp, khi giải quyết, người được phân công hoặc tổ chức giải quyết phải thận trọng nhưng kiên quyết, tỉnh táo nắm chắc tình hình để kịp thời đưa ra các giải pháp phù hợp. Giải quyết dứt điểm các vụ thuộc thẩm quyền, đảm bảo đúng quy định của pháp luật. Nâng cao ý thức, trách nhiệm của chính quyền các cấp trong giải quyết KNTC, tránh tình trạng “đùn đẩy”, giải quyết qua loa, thiếu trách nhiệm. Thực hiện tốt công tác tiếp dân, tăng cường đối thoại với dân, gắn công tác tiếp dân với giải quyết KNTC, chủ động giải quyết dứt điểm vụ việc khi mới phát sinh.

- Tăng cường bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ làm công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo gắn với thực hiện tốt các chế độ, chính sách đãi ngộ, khen thưởng kịp thời với các tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.

KNTC là quyền cơ bản của công dân, là công cụ pháp lý để công dân bảo vệ quyền và lợi ích của mình khi bị xâm phạm, là biểu hiện của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. KNTC là một kênh thông tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực của bộ máy Nhà nước, phản ánh tình hình thực hiện công vụ của cán bộ, công chức. Do đó, công tác giải KNTC không những có vai trò quan trọng trong quản lý Nhà nước, mà còn thể hiện mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Thông qua giải quyết KNTC, Đảng và Nhà nước kiểm tra tính đúng đắn, sự phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật do mình ban hành, từ đó có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước. Vì vậy, giải quyết KNTC là một vấn đề được Đảng, Nhà nước và Nhân dân đặc biệt quan tâm. Giải quyết KNTC đúng pháp luật, góp phần phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức./.