Từ trung tâm thành Huế, xuôi về hướng Đông Nam khoảng 8km, vượt qua những con đường làng quanh co, uốn khúc, thả mình dưới lũy tre làng rợp bóng, chúng tôi đặt chân lên làng Thanh Thủy, xã Thủy Thanh, thị xã Hương Thủy. Ấn tượng đầu tiên ập vào mắt chúng tôi chính là cảnh đồng quê bát ngát, lúa đang ngào ngạt mùi sữa. Những con mương nước trong vắt, với những chiếc xuồng nhỏ. Thấp thoáng trên con đường làng là hình ảnh những nữ sinh trong tà áo dài trắng tinh khôi, nghiêng nghiêng vành nón lá. Đi một đoạn, chúng tôi bắt đầu nghe âm thanh rôm rả của chợ quê. Tất cả khung cảnh nên thơ, hữu tình, nhộn nhịp của cuộc sống ấy chính là khúc dạo đầu đưa chúng tôi đến với cây cầu Ngói Thanh Toàn.Theo người dân nơi đây kể lại, cầu Ngói Thanh Toàn do bà Trần Thị Đạo bỏ tiền xây dựng vào năm 1776. Cầu bắc trên một con mương chảy bọc quanh làng, với mục đích giúp bà con khỏi lỡ chuyến đò ngang, đồng thời là nơi nghỉ chân của người dân và lữ khách tha phương vào những buổi trưa hay trăng thanh gió mát. Chính nghĩa cử cao đẹp ấy của bà đã được vua Lê Hiến Tông ban sắc khen ngợi và miễn cho dân làng nhiều thứ sưu dịch trong năm. Đến năm 1925, vua Khải Định đã truy tặng bà tước vị Dực Bảo Trung Linh Hưng phò và cho lập bàn thờ ngay trên cầu để thờ cúng.Đứng trước bàn thờ bà, thắp nén hương thơm tưởng nhớ người xưa, chúng tôi tựa mình nghỉ chân, phóng tầm mắt ra phía trước, một vùng quê yên bình đến lạ thường, lòng chúng tôi như lắng lại phút giây để tận hưởng cái ngọt ngào của phong vị làng quê. Qua sử sách và lời truyền miệng thì cầu được xây dựng bằng gỗ, theo lối “Thượng gia, hạ kiều” (trên nhà, dưới cầu). Cầu dài 17m, rộng 4m, hai bên thân cầu có hai dãy bục gỗ và lan can để tựa lưng khi ngồi. Toàn bộ kiến trúc cầu chia thành 7 gian. Cầu có mái che lợp ngói lưu ly, loại ngói chủ yếu dùng trong các công trình kiến trúc dành cho vua quan. Tuy cầu không đồ sộ về mặt quy mô, nhưng lại tinh tế và độc đáo về giá trị nghệ thuật bậc nhất nước ta.Từ xa xa, trong không gian tổng thể của làng Thanh Thủy, cầu Ngói Thanh Toàn đóng vai trò quan trọng trong việc phác họa và tạo điểm nhấn trong mối tương quan với kiến trúc, cảnh quan và các di tích còn lại. Đó là hệ thống nhà thờ họ, đình chùa, nhà vườn. Cách cầu Ngói khoảng 5km, còn có đình làng Vân Thê, nhà thờ Tôn Thất Thuyết, một di tích lịch sử cách mạng.Sau những lần hư tổn vì thời gian và khói lửa chiến tranh người dân nơi đây đã quyên góp tiền để tôn tạo, bảo vệ di tích cầu Ngói Thanh Toàn vào các năm 1847, 1906, 1956, 1971. Và đợt trùng tu lớn vào năm 1991, Cầu Ngói Thanh Toàn được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch) công nhận Di tích cấp quốc gia. Qua nhiều lần trùng tu, cầu có nhiều đổi thay về vật liệu xây dựng, nhưng lối kiến trúc độc đáo và giá trị văn hóa của cây cầu không hề thuyên giảm.Đối với người dân Thanh Thủy, đây là một niềm kiêu hãnh, niềm tự tôn đáng kính. Nhân dịp Festival Huế 2012, Bộ Thông tin và Truyền thông, Tổng Công ty Bưu chính Việt Nam phối hợp với UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế, tổ chức lễ phát hành bộ tem đặc biệt “Cầu mái ngói”. Bộ tem gồm 3 mẫu giới thiệu về hình ảnh của 3 cây cầu mái ngói duy nhất tại Việt Nam như: Cầu Ngói Kim Sơn (Ninh Bình), cầu Ngói Hải Hậu (Nam Định) và cầu Ngói Thanh Toàn.