Các huyện ngoại thành có vị trí rất quan trong và là nơi địch bị đòn đau nhất trong cuộc tẩn tấn công và nổi dậy của nhân dân ta tết Mậu Thân (1968 ). Vì thế, chúng ồ ạt tăng quân, đưa thêm một số lớn phương tiện chiến tranh tiến hành phản kích dữ dội, giải tỏa và đẩy lực lượng ta ra xa, thực hiện “ngăn chặn từ xa”, “bình định cấp tốc”, cắt đứt sự chi viện của miền Bắc với miền Nam.
Tháng 10 - 1968, địch tập trung lực lượng triển khai kế hoạch “bình định cấp tốc”. Ở huyện Hương Thủy, chúng mở các cuộc càn quét liên tục trong vòng 3 tháng liền nhằm khủng bố và uy hiếp quần chúng, đánh bật và tiêu diệt cơ sở cách mạng, xây dựng lại hệ thống kìm kẹp của chúng. Chúng cho xe đến các thôn xóm, dồn dân vào các khu tập trung, biến nhiều thôn, xã thành vùng trắng như xã Hương Thọ, một số thôn của xã Nguyên Thủy, Hưng Lộc... Mỹ - Ngụy đã tăng cường biệt kích, thám báo, phi pháo, phá rừng, thả chất độc hóa học, bố trí bom mìn dày đặt, ở các trục hành lang ngăn chặn lực lượng ta về đồng bằng. Nhiều chi đoàn xe tăng, những tốp máy bay địch liên tiếp ném bom vào các xã. Chúng còn bắt bớ tra tấn dã man những người yêu nước. Chúng thực hiện chính sách 3 sạch: đốt sách, phá sạch, giết sạch. Hơn 100 nóc nhà ở Dã Lê (Thủy Phương) bị đốt cháy, 2/3 số nhà ở thôn Thanh Thủy Chánh (Thủy Thanh) bị triệt hạ trong trận càn 5 tiểu đoàn Việt Nam Cộng Hòa tháng 12 - 1968.
Về kinh tế, địch thực hiên cướp đoạt ruộng đất nông dân, lập ra hương ước nông thôn để bảo vệ quyền lợi cho bọn tay sai. Chúng tìm mọi cách vơ vét của cải, tài sản nhân dân. Nhiều vùng cán bộ tổn thất, hy sinh, không bám trụ nổi, phải bật lên núi.
Bất chấp trước mọi nguy hiếm tổn thất, các chi bộ cơ sở vẫn tiếp tục lãnh đạo nhân dân chống địch cào nhà, bắt lính, chống cày ủi. Có nơi chúng phải đưa xe cày về đến lần thứ 5, thứ 7 nhưng đều bị nhân dân nằm chặn ngang trước xe cày. Nhân dân các thôn Lợi Nông, Dã Lê (Thủy Phương) đã đấu tranh không chịu vào khu tập trung. Các nơi dân bị dồn vào khu tập trung rồi thì đấu tranh đòi về làm ăn tại nương vườn cũ, đòi về làng cũ.
Trong gian khổ, ác liệt trước các cuộc phản kích điên cuồng của địch đánh vào nhân dân, các chi bộ đảng, những đảng viên kiên trung bám sát nhân dân, đánh địch khôi phục phong trào. Đó là Nguyễn Viết Phong, Nguyễn Thị Lài ở xã Thủy Phương, Nguyễn Văn Trung, Nguyễn Đắc Xướng, Đỗ Nam là chiến sĩ an ninh nhân dân, Lê Quý Cầu bám trụ Hồng Thủy, Đỗ Văn Tham (Thiên Thủy).... đã bám mảnh đất quê hương đến cùng. Các mẹ, các chị cơ sở cách mạng đã bí mật đào hầm, bí mật nuôi dưỡng cán bộ bám trụ ở các xã Hồng Thủy, Bích Thủy, Thiên Thủy, Hải Thủy, Mỹ Thủy, Phong Thủy...
Địch khủng bố ác liệt lại vào mùa mưa, nhưng các chiến sĩ bộ đội địa phương huyện và du kích vẫn kiên cường bám trụ, bám dân, bám đất, đánh địch. Tháng 13 - 1969, lực lượng địch gồm một trung đội lính của Mỹ, một trung đội nghĩa quân và một trung đội phòng vệ dân sự, càn quét vào các làng Thượng Lâm, Dã Lê. Bộ đội địa phương huyện và du kích xã Thủy Phương đã tập kích bất ngờ diệt 20 tên Mỹ và nhiều tên Ngụy.
Từ cuối năm 1968 đến tháng 9 – 1969, du kích Hương Thủy liên tiếp phá ống dẫn dầu từ cửa Thuận An đến Phú Bài (đoạn Hương Thủy), gây thiệt hại nặng nề cho địch. Du kích xã Thủy Phương được thành đội Huế cấp bằng khen về thành tích phá ống dẫn dầu của địch. Du kích còn liên tục gài mìn, phá đường, đánh phá các đoàn xe địch trên đường quốc lộ số I trên đoạn đi qua Hương Thủy. Ngày 25 – 12 - 1969, du kích mật đã dùng mìn phá tan một đoàn xe Jeep của bọn nam Triều Tiên diệt một trung úy và hai trung sĩ.
Có thể nói, Hương Thủy từ giữa năm 1968 đến cuối năm 1969 là một quãng thời gian đau thương, mất mát, đồng thời cũng là quãng thời gian sáng lên chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Phong trào đấu tranh chính trị của nhân dân Hương Thủy phát triển, buộc địch phải chùn bước, bẻ gãy âm mưu, thủ đoạn của địch.
Phong trào cách mạng của nhân dân trong huyện trước tình hình địch khủng bố dữ dội vẫn được duy trì và giữ vững. Địch càn quét, thả biệt kích, bom, pháo phá nát các đường trục, các cửa rừng, rừng xanh cháy trụi, chúng lại tăng cường đóng các điểm chốt trên các mõm đồi, đóng vị trí La Hy để kiểm soát, đánh phá một vùng rộng lớn căn cứ của huyện. Các cán bộ cách mạng đã lăn lộn, bám đất các xã khu I, II, III, chỉ đạo giành dân, giữ đất. Cơ quan Huyện ủy di chuyển thường xuyên để bảo đảm lãnh đạo đánh địch ở giáp ranh, giải quyết các mối quan hệ giữa huyện với các xã, huyện với các lực lượng, bảo đảm chế độ báo cáo tình hình, tiếp thu chỉ thị của Tỉnh ủy và tổ chức triển khai thực hiện ở địa phương.
Tổ chức cơ sở Đảng được củng cố, chi bộ các đơn vị võ trang, các ngành cấp huyện được củng cố chất lượng. Mặc dầu gặp rất nhiều khó khăn, Huyện ủy vẫn cử cán bộ các ngành đi tập huấn nghiệp vụ các ngành do mình tổ chức. Đảng ủy, chi ủy các xã được củng cố, phát triển thêm đảng viên. Có những xã do địch tập trung dân, tổ chức Đảng đứt liên lạc với Huyện ủy đến cuối năm 1969 đã được chắp nối, tổ chức lại như các chi bộ Mỹ Thủy, Minh Thủy, Hải Thủy, Nguyên Thủy... Năm 1969, toàn huyện kết nạp được 65 đảng viên. Một số thôn phát triển được đảng viên, thành lập được chi bộ Đồng Lực, Đồng Lợi (Mỹ Thủy), Lang Xá Cồn (An Thủy). Các đoàn thể giải phóng được tổ chức tận các thôn.
Đứng trước tình hình địch đánh phá dữ dội vào từng thôn xã, từng cánh rừng, Đảng bộ và nhân Hương Thủy không thể tránh khỏi những tổn thất, hy sinh. Năm 1969, có 69 cán bộ, chiến sĩ hy sinh, 27 đồng chí bị địch bắt, trong đó có các đồng chí huyện ủy viên, bí thư chi bộ xã. Một số đồng bào bị chết do bom pháo và các trận càn quét của địch.
Tuy nhiên, nỗ lực vượt qua gian khó của cán bộ cách mạng và nhân dân đã đạt những kết quả tốt. Trong các cuộc hội nghị về công tác đồng bằng của tỉnh và khu đã tổ chức, huyện Hương Thủy được biểu dương là địa phương bám trụ cơ sở, duy trì hoạt động đánh địch trên cả 3 mũi giáp công. Các xã Mỹ Thủy, Hồng Thủy, Hải Thủy, Hưng Lộc tổ chức cơ sở Đảng bảo đảm lãnh đạo của Đảng, phát triển cơ sở, tạo địa bàn lõm cho các bộ huyện và các mũi võ trang bám trụ, hoạt động. Đôi biệt động của huyện do đồng chí Nguyễn Xuân Thắng chỉ huy đã đánh nhiều trận vào các vị trí địch, tập kích bọn địch lùng sục các xã, gây cho chúng nhiều thiệt hại.
Phong trào Hương Thủy hơn 1 năm địch phản kích dữ dội vẫn kiêng cường bám trụ, giữ vững địa bàn, giữ vững đường giao thông liên lạc bí mật từ giáp ranh về đồng bằng và thành phố. Đã xây dựng các địa bàn lõm làm chỗ dựa vữngchắc, xây dựng cơ sở ở một số thôn Phương Chánh, Tứ Tây, Ngũ Tây, Thanh Lam, Ấp 1 Dã Lê. Các đồng chí trinh sát thành đội Huế đã bám trụ trên các địa bàn này để triển khai công tác./.