Những năm đầu Công nguyên, vùng đất Hương Thủy ngày nay là một phần của quận Nhật Nam, quận cuối cùng ở cực Nam của bộ Giao Chỉ lệ thuộc triều Hán.

          Năm 39, dưới thời Quang Võ nhà Đông Hán, vào thời điểm Trưng Trắc và Trưng Nhị khởi nghĩa ở quận Giao Chỉ, người bản địa ở quận Nhật Nam đã hưởng ứng, tổ chức nghĩa quân nổi dậy đánh chiếm thành phủ. Khi đưa quân qua đánh dẹp cuộc khởi nghĩa này, Mã Viện chỉ bình định được 2 quận Giao Chỉ và Cửu Chân rồi trở ra, không vào tới quận Nhật Nam. Người Nhật Nam tự tổ chức cai quản, sự thống trị của nhà Đông Hán không còn chặt chẽ như ở Giao Chỉ và Cửu Chân.

          Năm 100, hơn 2000 người Nhật Nam nổi dậy, bắt đầu từ huyện Tượng Lâm ở phía Nam, lan ra các huyện khác trong quận Nhật Nam. Quân binh nổi dậy đã đốt phá dinh thự, giết trưởng lại người Hán. Quận, huyện phải phát binh đánh dẹp.

          Tiếp giáp với quận Nhật Nam ở phía Nam, nằm ngoài ảnh hưởng của nhà Đông Hán, lúc bấy giờ có một cộng đồng mà sử liệu cổ của Trung Quốc gọi là người Khu Liên cư trú. Năm 137, vài ngàn người Khu Liên từ bên ngoài đã đánh phá huyện Tượng Lâm thuộc quận Nhật Nam, đốt cháy huyện thành, giết quan trưởng sử,. Thứ sử Giao Châu là Phàn Diễn phải phát binh, lấy hơn 2 vạn quân từ 2 quận Giao Chỉ và Cửu Chân vào cứu viện. Binh lính lại làm phản, đánh phá dinh phủ. Quan cai trị Giao Chỉ và Cửu Chân phải ra sức đánh dẹp nhưng thế lực của binh lính nổi dậy ngày càng lớn. Người Khu Liên càng mở rộng phạm vi đánh phá, quân Đông Hán không tiếp ứng được, triều đình Đông Hán phải triệu tập bá quan bàn phương lược bình định. Nhà Đông Hán phải chấp nhận giải pháp điều đình với người Khu Liên và chiêu dụ binh lính Giao Chỉ, Cửu Chân để ổn định tình hình.

          Năm 144, người bản địa ở quận Nhật Nam lại tiếp tục nổi dậy, đốt cháy thành phủ, Thứ sử Giao Chỉ là Hạ Phương phải vào chiêu dụ.

          Năm 155, ở quận Cửu Chân, phía Bắc quận Nhật Nam, người dân bản địa lại khởi binh chống nhà Đông Hán. Thái thu Nghê Thức phải đưa quân đánh dẹp và bị tử trận, Đô úy Cửu Chân là Ngụy Lãng tiếp tục bình định. Để giữ yên Cửu Chân, nhà Đông Hán phải lập thêm đồn binh ở quận Nhật Nam.

          Như vậy, trong 2 thế kỷ đầu Công nguyên, dù còn bị nhà Đông Hán cai trị, cư dân cổ vùng Nhật Nam, trong đó có thể có cư dân cổ Thừa Thiên Huế, Hương Thủy, đã nhiều lần nổi dậy khởi nghĩa, liên tục. Tình hình càng biến động, thế lực nhà Đông Hán càng bị suy yếu, tạo điều kiện thuận lợi mở ra sự kiện lớn cuối thế kỷ thứ II: sự kiện người dân huyện Tượng Lâm, quận Nhật Nam, nổi dậy đánh đuổi quan binh đô hộ, hình thành nên nước Lâm Ấp – tiền thân của vương quốc Champa.

          Sách “Thủy Kinh Chú”, tư liệu cổ nhất về Giao Châu và Lâm Ấp cho biết, vào thời Sơ Bình cuối đời Hán (niên hiệu thứ nhất của Hán Hiến Đế, khoảng năm 190-193), ở huyện Tượng Lâm quận Nhật Nam, con trai viên Công tào huyện Tượng Lâm là Khu Liên lợi dụng thời cơ nhà Hán suy yếu đã nổi lên giết Huyện lệnh, tự xưng là vua, lập nên nước Lâm Ấp.

          Địa điểm huyện Tượng Lâm – nơi diễn ra cuộc nổi dậy của Khu Liên, dẫn đến việc thành lập nước Lâm Ấp, được hầu hết các thư tịch cổ và các nhà nghiên cứu khẳng định là huyện cực Nam của quận Nhật Nam. Nhưng địa điểm Tượng Lâm tương ứng với vùng đất nào hiện nay thì vẫn còn có nhiều ý kiến khác nhau.

          Trong đó, nhiều nhà nghiên cứu về Champa lại cho rằng, huyện Tượng Lâm – nơi khởi phát cuộc nổi dậy chống nhà Đông Hán lập nên nước Lâm Ấp là vùng đất Thuận Hóa và Thừa Thiên Huế ngày nay. Tiêu biểu là Đặng Xuân Bảng trong “Sử học bị khảo”, M.G Maspéro trong “Le Royaume de Champa”, R.A Stein trong “Le Lin Y”, Trần Kinh Hòa trong “Khảo về danh xưng Giao Chỉ” và Po Dharma trong “Vài nét sơ lược về lịch sử Champa” …

          Vùng đất Thừa Thiên Huế, trong đó có Hương Thủy, vào thời kỳ nước Lâm Ấp thành lập, dù là địa bàn huyện Tượng Lâm hay là điểm tiếp giáp phía Bắc của Tượng Lâm, thì lúc bấy giờ vẫn là một điểm nóng trong diễn trình của cuộc nổi dậy do những người dân bản địa khởi xướng, chống trả sự đô hộ của nhà Đông Hán và vận động hình thành nước Lâm Ấp.